KONAK KEMERALTI İKTİSADİ DURUM

 KONAK- KEMERALTI

İKTİSADİ DURUM MEKAN İLİŞKİSİ ve BİR UYARI

İktisadi durum ile mekan arasında doğrudan bir ilişki vardır. Bir başka ifade ile iktisadi durum, sosyal, kültürel ilişkiler doğrudan mekana yansır, mekanı oluşturur, yaşatır. XX. Yüzyıl kentleşme sürecinde kentin formunu tanımlayan gelişmelerde bölgeleme kararları belirleyici olmuş, bu bağlamda yönetici merkez işlevleri çevresinde yoğunlaşan ilişkiler ağı içinde yaratılan hizmetler sektörü ve ticarete dayalı iktisadi varoluş biçimleri bir anlamda kentlerin kimliğini de belirlemiştir.

İzmir de Kemeraltı, MÖ. IV. yüzyıldan (kentin kuruluş yıllarından) günümüze Liman ve Ticarete dayalı geleneksel tarihi ticaret merkezi işlevini sürdürmüş, bu ilişkilerin yansımasıyla mekan karakteri ve kimliği oluşmuştur.

1950 lerde yapılmış olan kent planları, Konak Meydanı çevresinde var olan yönetici merkez işlevlerinin gelişmesi kararını önermiş, bu karar kapsamında Sarı Kışlanın yıkılmasıyla tarihi meydanın mekânsal çözülme süreci başlamıştır. Plan kararı uyarıca İzmir Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası 1960/70 lerde Konakta yapılmıştır. Yangın sonrası Hükümet Konağı, Emniyet Müdürlüğü vb. işlevlerin yer aldığı yeni yapılar grubu da 1970 lerde tamamlanmıştır. Adliye İşlevi ve Defterdarlık SSK bloklarında yer almıştır. Bankalar, Tapu dairesi vb. işlevler de Konak ve çevresinde yer seçmişlerdir.

Sayılan yönetici merkez işlevlerinin çalışan sayısı yaklaşık beş bin kişiye ulaşmaktadır. Ayrıca hizmet üretimi boyutunda oluşturduğu çekim merkezi olarak, yaklaşık günlük yüzbin kişinin bölgeye geliş gidiş hareketliliğini yaratmaktadır. Bu hareketliliğin Kemeraltının iktisadi durumuna büyük olumlu katkı yaptığı bilinmektedir.

1980 lerin sonunda merkez işlevlerinin Konaktan desantralize edilmesi kararı benimsenmiş, bu kapsamda 2000 lerde Adliye Bayraklı/Salhane bölgesine taşınmıştır. Adliye işlevinin Konaktan çıkması ile birlikte çevrede yoğunlaşmış olan Avukat Büroları da bölgeden ayrılmışlardır. Tapu daireleri de Alsancak bölgesine taşınmıştır. Defterdarlık Bayraklıya taşınmıştır.

Ayrıntılı bir araştırma bulunmamakla birlikte, Adliyenin ve Avukat bürolarının, Defterdarlık ve Tapu dairelerinin bu bölgeden ayrılması ile, çalışanlarının ve yarattıkları insan sirkülasyonunun bölgeye artık günlük olarak gelmiyor olmasının Kemeraltı ticaretinin olumsuz etkilenmesine neden olduğu söylenebilir. İlginç olan kent planları bu işlevlerin ayrılması kararını alırken, yerlerine hangi işlevlerin getirileceği kararını içermemiş, boşluk yaratmıştır.

Son günlerde, deprem hasarı nedeniyle İzmir Büyükşehir Belediyesi Binasının yıkılması kararı alınmıştır. Yeni Belediye Binasının nerede yapılacağına dair bir karar ve bilgi de bulunmamaktadır. Belediyede çalışan sayısı da yaklaşık ikibinbeşyüz kişi olup, çekim işlevi nedeniyle bölgeye yaklaşık on binlerce insan sirkülasyonu yaratmaktadır. İBŞ. Belediyesinin Konaktan taşınmasıyla çok önemli bir insan sayısının Konak ve Kemeraltı ile günlük ilişkisi sona erecektir.

Kemeraltının yaşatılması, iktisadi durumunu yaratan nitelikli ticaret işlevinin sürdürülebililiğine bağlıdır. Yukarıda özetlenen gelişmeler bu iktisadi durumu ve mekanı doğrudan etkilemektedir. Bir başka ifade ile Kemeraltının yaşatılabilmesi bu iktisadi ve mekânsal duyarlılıklara bağlıdır.

Kentin tarihi merkezi ve çevresindeki gelişmelere yalnızca, alan yaratmak benzeri sığlıkta bakılamaz. Çok daha derin kentsel sorunlar üzerinde ayrıntılı düşünülüp, özenle planlanarak karar verilmesi ve bu karar alınırken kentin tarihi ve modern kültürel mirası değerlerinin göz ardı edilmemesi gerekir. Mesele şu bina/lar yıkılsa ne güzel olur meselesi basitliğinde değildir.

Hasan Topal