İZMİR KONAK MEYDANI/ALANI ve ATATÜRK ANITI

İZMİR KONAK MEYDANI/ALANI ve ATATÜRK ANITI

Son günlerde İzmir Konak Meydanına Atatürk ismi verilmesi önerileri basından ve yerel meclislerin gündeminden topluma yansıyor. Meydana bir Atatürk anıtı yapılması da gündeme getirilmektedir. 1950 li yıllarda İzmir Belediyesi Meclis kararlarında Konak Meydanına Atatürk Meydanı isminin verildiği biliniyor. Ancak kentlinin belleğinde XIX. yüzyılın ikinci yarısından günümüze Konak Meydanı olarak yer etmiş ismi, toplum hafızasında değişememiş Konak Meydanı olarak kalmıştır.

1876 Lamac Saad Haritası

Konak Meydanına/Alanına Atatürk ismi eklenerek ‘’Konak Atatürk Meydanı/Alanı’’ olarak tanımlanması eski meclis kararına da işlerlik kazandırılması bağlamında yeniden düşünülebilir. Ancak Atatürk Anıtı yerleştirilmesi konusu dikkatle, duyarlılıkla, titizlikle tartışılmalıdır.

Aslında 1955 yılında Sarıkışla’nın yıkımı ile başlayan çözülme süreci, Tarihi Konak Meydanına ölçek ve kimlik kazandıran mimari ögelerin pek çoğunun da yıkılması ve rıhtımın doldurularak kıyının ötelenmesi ile sonuçlanmıştır. Meydanı tanımlayan ve sınırlandıran mimari ögelerin yıkılması Konak Meydanının ölçeğini tamamen yok etmiş ve kimliğini büyük oranda bozmuş/değiştirmiştir. Tarihi Meydan artık bir Alana dönüşmüş, Konak Saat Kulesi ve Konak Yalı Camisi dışında özgün anıtsal mimari öge kalmamıştır. İzleyen yıllarda meydana Gazeteci Hasan Tahsin anıt/heykeli yapılmış, 2002 yılında günümüzdeki yerine taşınmıştır.

Konak Meydanı  - Fotoğraf: Yaşar Ürük

1970 lerde yapılan SSK Blokları, yangın sonrasında 1980 lerde Rekonstrüksiyonu yapılan Hükümet Konağı ve 1980 lerde tamamlanmış olan İBŞB binası, her biri mimari yarışmalar sonucunda yapılmış olsalar da meydana kimliğini ve ölçeğini kazandırmaktan çok uzak oldukları gibi olanaksız hale getirmişlerdir.

Konak alanında 2002 yılında yapılan düzenleme projesi ile Tarihi meydanın bazı referans hatları yaratılmaya çalışılmış, mimari ögelerin yokluğu dışında başarılı bir meydan/alan düzenlemesi olarak günümüzdeki şeklini almıştır.

Günümüzde Konak Meydanında/Alanında Saat Kulesi ve Yalı Camisi gibi iki tarihi, çok özgün ve simgesel/anıtsal mimari öge ve yanı sıra Hasan Tahsin Anıtı bulunmaktadır. Bu alanda bu güçlü simgesel anıtsal mimari ögelerin yanına/yakınına veya alanın herhangi bir yerine Atatürk anıtı/Heykeli konması önerisi bu anıtsal elemanları birbiri ile yarıştıran, birbirinin görkemini değersizleştiren bir uygulama olacaktır denebilir.

  

Cumhuriyet Meydanı ve Atatürk Anıtı

Diğer yandan, İzmir kentinin ilk modern anlamda kent planlarının kararı kapsamında 1929-30 yıllarında ölçeği ve bütünlüğü ile modern bir kent meydanı alarak gerçekleştirilmiş olan Cumhuriyet Meydanında, 1932 yılında yontucu Pietro Canonica’nın tasarımı olan Atatürk heykeli yapılmıştır. Kaidesi mimar Asım Kömürcü tasarımı olup ülkemizdeki en nitelikli Anıt/heykel’lerden biri olduğu bilinmektedir. Kentin Konak-Alsancak bölgesi anıt/heykel gereksinimi için ölçeği ve niteliği ile oldukça yeterli ve değerlidir.

Hasan Topal

3 Ekim 2019