KERVAN KÖPRÜSÜ

KERVAN KÖPRÜSÜ

BİR BARDAK ÇAY KARŞILIĞI, ‘’TARİHİ BİR SU YAPISINA DÖNEM EKİ’’ DERSİ ALMAK

İzmir Yenişehirde Meles Deresi üzerinde ve olasılıkla yapıldığı Roma döneminden (bazı kaynaklarda MÖ. 28 yılına, bazı kaynaklarda MÖ. 850 yılına tarihlendirilmekte) günümüze hizmet veren Tarihi ‘’Kervan Köprüsü’’ bulunmakta.

Ancak 1960-70 lerde BA bir köprü ile genişletilerek ve üstü asfaltlanarak görünemez kılınan bu tarihi köprüyü üzerinden ve yanından geçenler göremezler.

Bu köprünün varlığını ve yerini bilenler ise deniz tarafında ve Alsancak kesiminde dere kenarında bulunan bir kafeye girip bir bardak çay karşılığında tek kemerli tarihi köprüyü görebilmekte fotoğraf çekebilmekte.

Tarihlendirme konusunda; tarihi kaynak ve belgelerde İskender'in MÖ. 334 yılında Smyrnaya geldiği, sonrasında MÖ. 281 yılına kadar generallerinin yeni Smyrna kentini Pagos dağı ve eteklerinde kurduğu belirtilmektedir.

İzleyen yüzyıllarda kent Roma İmparatorluğu egemenliğine girmiş, kentteki bir çok imar faaliyeti ile birlikte MÖ. I. yüzyılda Smyrna Sardes, Smyrna Bergama, Smyrna Efes yolları bakım onarımları yapılarak yenilenmiştir. Köprünün de kentin kuruluşundan sonraki bir dönemde, Roma dönemi bayındırlık faaliyetleri kapsamında yapımı olasıdır. Yapım tarihi olarak MÖ. 28 yılı kabul edilebilir bir tarihlendirmedir. Köprünün kesme taş örgü tekniği ve yarım daire kemer formu da bilinen Roma dönemi köprü yapım tekniği ve formunu yansıtmaktadır.

Diğer yandan XIX. Yüzyıl sonu XX. Yüzyıl başı fotoğraf ve posta kartlarında köprü bir bütün olarak görülürken 1925 sonrası fotoğraflarında ve günümüz fotoğraflarında beden duvarları örgüsünde ve kemer kornişi taş ve malzemesinde ve işçiliğinde belirgin bir ek farkı izlenebilmektedir.

Olasılıkla XX. Yüzyıl başlarında köprü kuzey tarafına bir ek bölüm yapılarak genişletilmiştir. Dikkatli bakıldığında ek yapılırken mevcut tarihi köprüye ne denli duyarlı, özenli, saygılı davranıldığı görülür. Tarihi köprünün temellerinin, beden duvarlarının ve kemer kornişinin kesme taşlardan yapıldığı görülmektedir. Ek bölümün temelleri kesme taşla mevcut köprünün temellerine bağlanmış olup, üst kemere geçerken mevcut ile arasında küçük bir boşluk bırakılarak ocak tuğlasından kemer örgüsü yapılmış, kemer korniş taşları eski köprünün taşlarına referansla farklı renk dizisi ile yansıtılmış, beden duvarları ise harçlı taş duvar olarak örülmüş. Eski ve güncel fotoğraflarda, değinilen ek bölüm ayrıntılı olarak görülebilmektedir.

XX. yüzyıl başlarında böylesi duyarlı davranılan Kervan Köprüsü, yine XX. Yüzyıl ikinci yarısında bu kez güney kısmına betonarme ayak ve tabliye ile daha geniş bir ek yapılmış tamamının üzeri asfaltla kaplanarak tarihi ‘’Kervan Köprüsü’’ görsel olarak tarihe gömülmüştür denebilir.

Hasan Topal
17 Eylül 2019