İKİ KENT İKİ BAŞKAN BİR GÖRÜŞME

Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina’yı sevgi, saygı ve özlemle anarken.

İki Kent İki Başkan - Bir Görüşme ve anımsanan notlar;

14 Kasım 2003 tarihinde İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina, İspanyanın Bask bölgesinin yönetim Merkezi Bilbao kenti Belediye Başkanı (Bask Partisi eski başkanı) Dr. Inaki Azkuna ile Bilbao Belediyesinde uzunca bir görüşme yaptı. Tarihi binada gerçekleşen görüşmede başkan Azkuna, Bilbao’nun 1985 lerde başlayan dönüşüm ve yenileme serüvenine yönelik, planlar ve belgeler üzerinde oldukça ayrıntılı bir bilgi paylaşımında bulundu. Özetle;

1986 yılında İspanyanın Avrupa Birliği üyeliği ile birlikte ülkede Franko sonrası liberal demokrasi döneminin başlaması, iktisadi büyümeye ve çeşitli kentlerde çok önemli gelişmelere zemin yaratmış. Andalucia bölgesi yönetim merkezi ve Kraliyet ailesinin kenti Sevilla merkezi yönetimden önemli kaynaklar almış, Expo gibi büyük projeler ve İspanyanın ilk hızlı treni gibi çok önemli altyapı yatırımlarına sahip olmuş. Katalan bölgesi yönetim merkezi olan Barcelona, Liman bölgesi dönüşümü, kentsel koruma, Dünya kupası gibi büyük organizasyonlar ve turizm yatırımları ile Avrupa ölçeğinde öne çıkmış. Madrid başkent olarak yönetici merkez olanaklarına sahip gelişmesini sürdürmektedir.

Kuzeyde Atlas Okyanusu kıyısında Nervion nehri kenarında eski bir Sanayi ve Liman kenti ve Bask Bölgesinin yönetim merkezi olan ve o yıllarda 300 bin nüfuslu Bilbao ise bu süreç içinde iktisadi çöküşün eşiğine gelmiş. Bilbao Şehir Meclisi kenti bu çöküşten kurtarmak, kentin iktisadi durumunu iyileştirmek, yaşam kalitesini geliştirmek ve sahip olduğu ayrıcalıklı durumu fırsata çevirmek amacıyla, 1989 yılında Yerel Bölge Kalkınma Planını hazırlamış. Kalkınma Planı önerileri çerçevesinde, belirlenen stratejiler bir Master Plan olarak benimsenmiş ve uygulamalar için alt proğramlar oluşturulmuş. Stratejiler;

-Kentin Sosyo Kültürel altyapısın iyileştirilmesi

-Kentin Ulaşım altyapısının iyileştirilmesi

-Kentin Sosyo Ekonomik altyapısının iyileştirilmesi

-Kentin mekânsal ve turizm alt yapısının iyileştirilmesi

-Kentin Eğitim altyapısının iyileştirilmesi

Bu stratejilerin ve alt proğramlarının gerçekleştirilmesi sürecinde mimariye ve tasarıma özel bir önem verilmiş ve bu önemli tavrın ödünsüz uygulanmasına çaba gösterilmiş.

İlk on yıl içinde;

-Kentin Kültürel altyapısının geliştirilmesi stratejisi kapsamında, bir modern sanat müzesi, bir kongre merkezi ve konser salonu yapılması hedeflenmiş, mevcut müzelerin restorasyonları gerçekleştirilmiş. Mimar Frank Gehry tarafından tasarlanan Guggenheim Modern Sanat Müzesi (1997), İspanyol mimarlar Federico Soriano ve Dolores Palacios tarafından tasarlanan Euscaldino Kongre Merkezi ve Konser salonu (1999) binaları doksanlı yıllarda tamamlanmış. Fransız tasarımcı Phılıppe Starck tarafından eski şarap fabrikası ve üzüm deposunun Alhondiga Kültür Sanat Merkezine dönüştürme çalışmalarının sürmekte olduğu.

-Kentin Ulaşım altyapısının geliştirilmesi stratejisi kapsamında, yeni bir hava alanı, metro ve nehir üzerinde yaya köprüleri gerçekleştirilmiş. Mimar Norman Foster tarafından tasarlanan Metro ve istasyonların 1995 yılında, mimar Santiago Calatrava tarafından tasarlanan yeni Bilbao Havaalanı 2000 yılında ve Nervion nehri üzerindeki Zubizuri yaya köprüsünün 1997 yılında tamamlanmış olduğu.

-Kentin iktisadi altyapısının geliştirilmesi stratejisi kapsamında, Liman okyanus kıyısına nehrin çıkış ağzına taşınmış, yeni fuar ve sergi holleri gerçekleştirilmiş, yeni iş merkezleri ve yönetim binaları konaklama yapıları gerçekleştirilmiş. Mimar Arata Isozaki tarafından tasarlanan iş merkezi, ofis binalarının inşaatları sürmekte. Mimar Zaha Hadid tasarımı Zorrozaurre Master Planı tamamlanmış. İspanyol mimarlar tarafından tasarlanan Yeni Fuar ve sergi Binası inşaatlarının bitme aşamasında olduğu.

-Kentin mekânsal yapısının iyileştirilmesi stratejisi kapsamında nehir kenarı parkı ve yeşil alanlar, mevcut eski yapıların restorasyonları ve bakım onarımları gerçekleştirilmiş. Çok sayıda binada restorasyon çalışmaları halen devam etmektedir. Eski liman ve sanayi alanının kente eklemlenmesi amacıyla düzenlenen yarışmayı kazanmış olan Mimar Cesar Pelli tarafından tasarlanan park ve nehir kenarı parkının bir bölümü tamamlanmış, nehir kenarı parkı ve Torre Iberdrola (İberdrola Kulesi) ve diğer binalar için tasarım çalışmalarının sürmekte olduğu.

-Kentin Eğitim altyapısının iyileştirilmesi stratejisi kapsamında yeni üniversite yapılarının gerçekleştirilmesi hedeflenmiş. Mimar Alvaro Siza ve Mimar Rafael Moneo tarafından üniversite binalarının tasarım çalışmaları sürmekte olduğu bilgileri verilmiştir.

Görüşme sonrası, Bilbao Belediyesinin 1880 lerde yapılmış olan tarihi binası başkanın rehberliğinde gezilmiş ve görüşme proğramı tamamlanmıştır.

………………………………

İzleyen yıllarda Mimarlık ve Kent Planlaması alanında ‘’Bilbao Etkisi’’ olarak tanımlanan ve ünlü mimarların avangart tasarımları ile gerçekleşen binaların, kentin iktisadi ve mekânsal gelişmesindeki rolü farklı tartışmalara konu olmuş ve olmaya devam ediyor. Günümüzde de Bilbao kenti ekonomisinin ve yaşam kalitesinin iyileşmesinde ve dünya ölçeğinde tanınırlığının artmasında, tasarımın ve mimarlığın güçlü etkisi görülmekte.

Yapılan değerlendirmelerde, Guggenheim Modern Sanat Müzesi gibi ikonik yapıların gerçekleşmesine de olanak yaratan ve kararlılıkla uygulanan Bilbao Kalkınma Planı ve Master Planının varlığı konu ile ilgilenenlerce çoğunlukla göz ardı edilmekte.

………………………………

İBŞ Başkanı Ahmet Piriştina 15 Haziran 2004 tarihinde vefat etmiş, Bilbao Belediye Başkanı Inakı Azkuna 2014 yılında vefat etmiştir.

Alhondiga Kültür Sanat Merkezi için ‘’Bilbao’da kültürün buluşma noktası, şehirde birarada yaşamanın  katalizörü’’ tanımını yapmış olan Belediye Başkanı Inakı Azkuna’nın 2014 yılında vefatı üzerine Şehir Meclisi tarafından bu merkezin adı ‘’Azkuna Zentroa’’ olarak değiştirilmiştir. Günümüzde Azkuna Zentroa, Bilbao turizm rotasının vazgeçilemez duraklarından biri olmuştur.

Hasan Topal
30 Mayıs 2019