BUHARLAŞAN KAMU ALANLARI ve DÜNYA KENTİ!
Mülkiyeti kamuya ait olan ve düzenlenerek kamunun kullanımına sunulması gereken alanların İmar ve Planlama süreçleri ile nasıl kamunun elinden alındığının ve buharlaştırıdığının ibretlik öyküsü.
İzmir Bostanlı bölgesinde Bostanlı deresinden eski Gediz nehri yatağına kadar olan kıyı ve kıyı gerisinde bulunan ve mülkiyeti kamunun elinde olan yaklaşık üç yüz hektar büyüklükte bir alan 1980 li yıllarda bir Kamu İktisadi Teşekkülü olan Emlak Bankasına konut yapıp satmak üzere tahsis edilir.
Bu alanlar üzerinde Emlak Bankası farklı dönemlerde toplam sayısı on bine yaklaşan konut binaları yapıp önemli bir kısmını satmış bir bölümü de kamunun lojman gereksinimleri için çeşitli kamu kurumlarına satmış/tahsis etmiştir. Alanın bir bölümü ise henüz boş, arsa statüsündedir.
İmar Kanunu uyarınca bu alanlarda imar uygulaması yapılıp imar parselleri oluşturulurken, yine İmar Kanunu uyarınca, bu alanda yapılan konutlarda yaşayacak nüfusun gereksinimi için kamunun kullanımına ayrılması gereken yol, yeşil alanlar, eğitim alanları, sağlık tesisi alanları vb. işlevlere ayrılmış alanların kamuya terk edilmesi zorunludur. Ancak Emlak Bankası bir Kamu İktisadi Teşekkülü olduğu için yapılması zorunlu olan kamuya terk işlemleri yollar dışındaki alanların büyük bölümünde yapılmamıştır. Yeşil alanlar, rekreasyon alanları, eğitim alanları, sosyal kültürel tesis alanları, sağlık tesisi alanlarının Mülkiyetleri Emlak Bankasında kalmıştır.
2002 yılları sonrasında Emlak Bankası kapatılmış, bankanın mülkiyetinde bulunan alanlar Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı AŞ.ne devredilmiştir. Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı ise Toplu Konut İdaresine bağlanmıştır.
Emlak Bankasına/Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığına/TOKİ ne ait olan ve henüz yapılaşmamış imar adaları farklı zamanlarda satılmış yada kat karşılığı hasılat paylaşımı yöntemi ile özel inşaat şirketlerine tahsis edilmiştir.
Alanda 2000 lerden sonra farklı yıllarda ve sürekli İmar Planı Revizyonu ve değişiklikleri yapılmış, her değişiklikte yapı yoğunlukları artırılmış, kamuya ayrılması gereken yol, yeşil alan vb. teknik ve sosyal altyapı alanları ise sürekli küçültülmüştür. İmar Planlarında iki katlı yapılaşma kararı bulunan alanlar otuz kata çıkarılmıştır. Kamunun Temel Eğitim Tesis Alanı satılmış, Özel Eğitim Tesis alanına dönüştürülmüş özel okul yapılmıştır. Kamuya ait olması gereken Sağlık Tesisi Alanında yasalara aykırı olarak Özel Eğitim Kurumu yapılmış, yine kamuya ait olması gereken Sosyal Kültürel Tesis alanında Özel Eğitim Kurumu yapılabilmiştir.
Bütün bu değişiklikler yetmemiş, zaten kamunun mülkiyetinde olan ve idari işlemlerle Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı AŞ. şirketinin mülkiyetine geçen ve İmar Kanunu uyarınca aslında kamuya terk edilmesi gereken eğitim tesisi alanları, sağlık tesisi alanları, sosyal kültürel tesis alanları ve yeşil alanlar zaman zaman satışa çıkarılmış satılmıştır.
Son olarak geçtiğimiz hafta bu bölgede iki alanın daha satışı ihale yöntemi ile yapılmıştır. Satılan alanlardan birisi Yürürlükte bulunan İmar Planlarında Rekreasyon Alanı, diğerinin bir bölümü yeşil alan bir bölümü ise Spor Tesisi Alanına ayrılmıştır. Her iki alan, İmar Kanunu, İmar Yönetmeliği ve Mekansal Planlar Yönetmeliği uyarınca, bu bölgede yaşayacak nüfusun gereksinimi olan yeşil alan, rekreasyon alanı ve spor tesisi alanı olarak ayrılmış olup yasalar uyarınca kamuya terk edilip, düzenlenerek kamunun kullanımına açık halde kentlilere sunulması gereken alanlardır.
Ülkemizde yürürlükte bulunan İmar Kanunu, İmar Yönetmeliği, İmar Planları uyarınca bir planlama alanında, o planla bölgeye getirilecek nüfus için ayrılması gereken asgari ölçülerdeki yeşil alanlar, eğitim alanları, sağlık tesisi alanları, spor alanları, sosyal kültürel tesis alanları,vb. kamu alanları plan değişikliği yöntemi ile küçültülemez, yok edilemez erişilebilecek bir mesafe dışına taşınamaz.
İlginç ve ülkemiz imar düzeninin çarpıklığına çarpıcı bir örnek olarak; İmar Kanunu ve yürürlükte bulunan imar planlarında, Rekreasyon Alanı olarak belirlenmiş olan ve Kıyı Kenar Çizgisi tam ortasından geçen, yani yarısı Kıyı Kanunu uyarınca ''Kıyı'' statüsünde olan ve diğer yarısı da kıyı çizgisinden itibaren ilk elli metre mesafede yapı yasağı bulunan ve bu iki yasal duruma göre üzerinde hiç bir şekilde ve hiç bir yapılaşma yapılması mümkün olmayan ve aslında Kamuya Terk edilmesi gereken alan satılmıştır.
İdari İşlemler, Plan Değişiklikleri, İmar Uygulamaları, Satışlar vb. süreç çok karmaşık bir hale getirilerek kamuya ait bir kamu alanı ve kamuya terk edilmesi gereken bir alan itina ile yok edilmekte, kamunun alanı ve kıyı buharlaştırılmaktadır.
Öncelikle çevrede yaşayanlar ve kentliler bu alanlarda yapılacak planlama ve imar süreçlerini dikkatle izlemelidir.
Hasan Topal
13 Temmuz 2020
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder