BİR AKDENİZ HARİTASI ve İZMİR
Antik çağların görkemli kenti Smyrna, Orta çağda Doğu Roma döneminin (Bizans) son yıllarından itibaren iktisadi ve sosyal yapısı durağan küçük bir kıyı yerleşmesine dönüşmüştür. Beylikler ve Osmanlının ilk dönemlerinde daha çok askeri önemde bir savunma, garnizon yerleşimidir.
Farklı kaynaklarda yer alan, XV. yüzyıl ve sonrasına tarihlenen özellikle denizcilerin kullanımına yönelik pek çok sayıda deniz haritasında İzmir Körfezine ve Limanına yer verildiği bilinmektedir.
XVIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, yakın çevresinde bulunan Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay havzalarının tarımsal ürünlerinin batıya ihracatının gelişmesiyle İzmir körfezinin ve kentin önemi artmaya başlamıştır.
Modern haritacılığın ilklerinden olarak kabul edilen ve 12 Temmuz 1797 yılında yapılmış olan, Akdeniz coğrafyasını ve çevresini gösteren ''Akdeniz Haritası'' çok ilginç görülebilir. Bu haritanın ilginçliği tekniğinin yetkinliği kadar Smyrna (İzmir) Körfezini ve Limanını haritada ayrıntı bir harita olarak göstermesidir.
Bir başka ifade ile batıda, Anadolu'nun verimli tarımsal havzalarının ürünlerine duyulan ihtiyaç nedeniyle, XVIII. yüzyılın ikinci yarısında Smyrna Körfezi ve Limanı Büyük Akdeniz Haritasında özel bir önem atfedilerek ayrıntılı olarak ve büyük ölçekte vurgulanmaktadır. Akdeniz Haritası William Heather, Ayrıntı harita ''Henry Michelott'' tarafından yapılmıştır.
Yukarıda değinilen tarımsal havzalarda, müslüman üretici, gayri müslim aracı/tüccar ve Levanten İhracatçı dan oluşan bir iktisadi yapı ile İzmir körfezi ve kentinin önemi XIX. yüzyılda daha da artmış, 1876 da Liman ve Rıhtımın yapılmasıyla bütün Doğu Akdeniz'in en önemli İhracat Limanı/Kenti haline gelmiştir.
1797 tarihli Akdeniz Haritası, dönemin ve XX. yüzyıl ilk çeyreğine kadar süren iktisadi durumunun önemli ve tarihi bir belgesi niteliğindedir.
Hasan Topal 2.10.2020
Kaynak: ABD Kongre Kütüphanesi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder